BÜNYAN’IN TÜRKİYE’DE Kİ 970 İLÇE VE KAYSERİ’DE Kİ İLÇELER ARASINDAKİ YERİ

2017 yılında yapılan bir araştırma sonucunda ortaya çıkan raporda Bünyan gelişmişlik sıralamasında 4 kademe gelişmiş ilçeler arasında yer almaktadır. 970 ilçenin yer aldığı bu araştırmada aşağıda yer alan bir numaralı tabloda yer alan kriterler baz alınmıştır. 6 kademe olarak belirlenen gelişmişlik düzeyinde Bünyan orta düzeyin bir tık altında yer almaktadır. 

Toplamda 205 ilçenin yer aldığı dördüncü kademe de Bünyan Türkiye de bütün ilçeler arasında belirlenen kriterlere göre aldığı puanla 581’nci sırada yer almaktadır. Kayseri dahilindeki ilçeler arasında ise 10’ncu sırada yer almaktadır. Melikgazi ilçesi ise gelişmişlik düzeyinde tüm Türkiye de birinci kademe 38’nci sırada yer yer almaktadır. (Tablo 2) 

Bünyan’ın da yer aldığı dördüncü kademe ilçeleri için yapılan değerlendirme şu şekildedir. Dördüncü kademedeki bu ilçelerin toplam nüfusu 2014 yılı itibarıyla ile 4,7 milyon seviyesinde olup, ülke nüfusunun yüzde 6,2’sini oluşturmaktadır. Sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyelerinin bir sonucu olarak bu kademede yer alan 205 ilçenin 163’ünün net göç değerlerinin negatif olduğu ve diğer yerleşimlere toplamda net göç verdiği görülmektedir. 

Bu kademenin imalat sanayi ve hizmetler sektörlerindeki istihdamının Türkiye içerisindeki payı incelendiğinde bu sektörlerdeki istihdam payının sırasıyla yüzde 2 ve yüzde 2,4 olduğu görülmektedir. 2014 yılı verilerine göre Türkiye’de teşvik belgeli yatırım tutarının sadece yüzde 4,5’i bu kademede yer alan ilçelere ait olup, OSB’lerde üretim yapılan parsellerin ülke içerisindeki oranı da (yüzde 1’in altında) oldukça düşük kalmaktadır. Bu kademede yer alan 205 ilçe, ülkemizdeki toplam turizm yatırım-işletme ve belediye belgeli yatak sayısının yaklaşık yüzde 2’sine sahip durumdadır. 

Diğer kademelere göre imalat sanayi ve hizmetler sektörlerindeki istihdam paylarındaki düşük seviyenin hem kademenin iktisadi yapısındaki farklılıktan hem de bu kademedeki toplam nüfusun azlığından kaynaklandığı düşünülmektedir. Nitekim dördüncü kademede yer alan ilçelerin ülkemizin toplam tarımsal üretiminden aldığı pay yüzde 17 seviyelerindedir. 

2014 yılı verilerine göre sadece 5 ilçede sinema salonunun bulunduğu dördüncü kademede, geniş bant internet aboneliği ve mesken elektrik tüketimi gibi yaşam kalitesini gösteren değişken değerleri ülke ortalamasının oldukça altındadır. 

TABLO 1. 

Değişken Adı                                                                                  1.Temel Bileşen Ağırlığı 

Kişi Başı Sabit Genişbant İnternet Abone Sayısı                                               0,863 

Yüksekokul veya Fakülte Mezunu Nüfusun 22 Yaş ve Üzeri Nüfusa Oranı     0,792 

Aktif Çalışan Kadın Sigortalı Oranı                                                                   0,780 

Hizmet Sektörü İstihdamının Türkiye İçindeki Payı                                          0,745 

Çalışma Çağındaki Nüfusun İlçe Nüfusuna Oranı                                             0,743 

Kişi Başı Sosyal Yardım Miktarı2*.                                                                   0,726 

Kişi Başı Mesken Elektrik Tüketimi                                                                  0,684 

Kişi Başı Belediye Gideri                                                                                   0,648 

Kişi Başı Belediye Geliri                                                                                    0,644 

Sinema Salonu Mevcudiyeti                                                                               0,639 

Okuryazar Kadın Oranı                                                                                       0,631 

Nüfusun Türkiye İçindeki Payı                                                                           0,631 

Kişi Başı Banka Kredisi Tutarı                                                                           0,620 

Primi Devlet Tarafından Ödenen Nüfusun İlçe Nüfusuna Oranı*                      0,616 

Yüz Bin Kişiye Düşen Diş Hekimi Sayısı                                                          0,602 

İmalat Sanayii İstihdamının Türkiye İçindeki Payı                                             0,591 

Ortaöğretim Okullaşma Oranı                                                                             0,580 

Kişi Başı Banka Mevduatı Tutarı                                                                        0,580 

On Bin Kişiye Düşen Banka Şube Sayısı                                                            0,575 

Yüz Bin Kişiye Düşen Hastane Yatak Sayısı                                                      0,556 

Yüz Bin Kişiye Düşen Hekim Sayısı                                                                  0,544 

Genel Doğurganlık Hızı*                                                                                     0,447 

Teşvik Belgeli Yatırım Tutarının Türkiye İçindeki Payı                                      0,420 

Sanayi Elektrik Tüketiminin Türkiye İçindeki Payı                                            0,404 

Ortalama Hane Büyüklüğü*                                                                                0,381 

Net Göç Hızı 0,342 İlköğretimde Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı            0,328 

OSB’lerde Üretim Yapılan Parsellerin Türkiye İçindeki Payı                             0,325 

Kişi Başı Tarımsal Üretim Değeri*                                                                      0,318 

Okul Öncesi Okullaşma Oranı                                                                             0,312 

Kişi Başı Aile Hekimliği Müracaat Sayısı                                                           0,298 

Turizm Yatırım-İşletme ve Belediye Belgeli Yatak Sayısının Türkiyede Payı    0,287 

* 1. Temel bileşen ağırlığı negatif olan bu değişkenlerin analizdeki mutlak etkilerini göstermek amacıyla pozitif hale getirilmiştir. 

TABLO 2. 

İlçe Adı              Genel Sıralama    İl İçindeki Sıralama     Skor     Kademe 

Melikgazi                        38                        1                     1,996          1 

Kocasinan                     151                        2                      0,937         2 

Talas                              252                        3                      0,411         3 

Hacılar                           289                       4                       0,263         3 

Özvatan                         394                        5                     -0,032.        3 

Develi                            405                       6                      -0,060         3 

İncesu                            502                       7                      -0,225         4 

Felahiye                         509                       8                      -0,241         4 

Yahyalı                          579                        9                     -0,355         4 

Bünyan                          581                      10                     -0,358         4 

Yeşilhisar                       618                      11                     -0,418         4 

Pınarbaşı                        634                     12                      -0,447         4 

Sarıoğlan                        696                     13                     -0,546         5 

Tomarza                          713                    14                      -0,584        5 

Sarız                                762                    15                      -0,689        5

Akkışla                            798                    16                      -0,788        5 

Kaynak: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü, ilçelerin 

Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması SEGE 2017. Ankara 2017

                                                                                                                         Hasan YÜKSEL