İlçe Kaymakamı: Mustafa Kemal ÖZGÜN Tel. sant: 0 352 691 30 17
Belediye Başkanı: Mustafa İLMEK Tel. sant: 0 352 691 33 13
İlçe Nüfusu: 22616
Yüzölçümü km2: 872
İl Merkezine Uzaklığı: 33 km.
İlçenin Tarihçesi:
İncesu’yun tarihi M.Ö. ki yıllara dayanmaktadır. M.Ö. XIII y.y. da Kayseri “Güzel Atlar Ülkesi” anlamına gelen KAPADOKYA’nın başkentidir. Roma döneminde eski Pers krallarından III. Ariarates zamanında halen kültürünün yaşatıldığı Kapadokya İncesu’yu da içine almaktadır.
O dönemdeki ismi SADOGORA olan İncesu ve NAZİANS diye adlandırılan Viranşehir Köyü, Kapadokya’nın önemli yerleşim birimlerindendir. Derebağda ve Viranşehirde bu yerleşim izlerini taşıyan kiliseler ve sapaller (küçük kiliseler) şekil ve motifleriyle günümüze kadar ulaşmıştır. Kırklar İni, kayadan oyma bir çok in, kaya mezarları yaşayan örneklerdir. Bu tarihi yerlerdeki motifler Ürgüp ve Göreme dekilere göre daha basit ve ilkeldir. Bu da İncesu’daki medeniyetin Kapadokya bölgesinden eski olduğunun delilidir. Nitekim bir müze görevlisinin 1993 de yaptığı araştırmada Kırklar İni içerisindeki kilisede bazı motiflere ve bu in ile Tenten İnleri üzerindeki taş oyma mezarlar üzerinde aşağıdaki şekillere benzer iki haç işaretine rastlanmıştır.
Bir taş parçası üzerinde bulunan haç işaretleri, bozulmuş olsa da kilise önünde olan işaretin Meydan Laruase cilt 5, sayfa 499 daki 12 adet HAÇ şeklinden hiç birine benzememesi çok ilginçtir. Bir dikkate değer yön de burada çok sayıda kayadan oyma mezarların bulunmasıdır. Bu araştırmanın ortaya koyduğu tespitler, “İncesu daki medeniyetin, Ürgüp ve göreme deki Bizans medeniyetinden daha eski ve ilkel olduğu” şeklindeki görüşümüzü teyid etmektedir.
IX. yy. da Kayseri, daha önce ikiye ayrılan Roma İmparatorluğunun Bizans sınırları içerisinde kalır. Bu sırada Kapadokya yönetimi askeri valiliğe dönüştürülür. Türklerin Anadoluyu yurt edinmesine değin bu bölge Bizans’ın elinde kalır. Bu dönemden Beylikler dönemine gelinceye kadar İncesu’yun tarihi gelişimi hakkında mevcut kaynaklarda bilgiye rastlanmamıştır.
Beylikler döneminde İncesu’ya ilişkin şu tarihi bilgiye sahibiz: Yavuz Sultan Selim Çaldıran seferi döneminde Kayseri ve Bozok’a, Dulkadiroğulları soyundan Ali Bey’i yönetici olarak atar ve 1315 de Kayseri’nin de Osmanlı topraklarına katılması sağlanır. Olay şu şekilde ceryan eder. “Yavus Sultan Selim Çaldıran zaferi dönüşünde Kayseri’ye gelir. Göksun Maraş tarafında meskun Dulkadiroğullarını ortadan kaldırmak istemektedir. Bunlarla, Mısır Memlükluları kız alış verişiyle akrabalık kurulmuştur. Orda, tabii konumu ve su olduğu için İncesu vadisine çekilir. Burası otağ kurulması için de çok ideal bir yerdir. Vezir Sinan Paşa’yı Dulkadiroğulları üzerine gönderir. Sinan Paşa kısa sürede başarı kazanır. Kesilen başlarla İncesu’ya döner, başlar bir zafername ile Mısır’a gönderilir. Orda da İncesu’dan kalkarak İstanbu’a doğru yol alır. Tarih 15 Haziran 1515 tir. İşte Damardindaki Sinan Köyünün ismi buradan gelir.”
Aynı olayı 24 aralık 1914 de İncesu Malmüdürlüğü yaparken Hakk’ın rahmetine kavuşan “Mir at-i Kayseriyye” kitabının yazarı Ahmet Nazif Efendi de doğrulamıştır.
Bu sırada İncesu ve çevresi Karataş Nahiyesine bağlıdır. Karataş Nahiyesi Yörük cemaatlerinin meskun olduğu nahiyelerden birisidir ve Dulkadiroğullarına mensup aşiretlerdendir. Karataş Nahiyesi bugünki İncesu ve çevresini içine almaktadır. 1500 tarihli nüfus defterlerinde Karataş cemaatinin bir diğer adı da “Bezircülü Cemaati” olarak geçmektedir. Bu bölgenin 1500' lü yıllarda tahrir defterinde 5512 altın vergi ödediği öğrenilmektedir.
Bugünki İncesu ilçesi ve çevresini içerisine alan Karataş Nahiyesinde meskun olan cemaatler şunlardır:
1-Karataşla Cemaati : Bezircilü Cemaatide denir. Şurunca, Kızılviran ve Hamalü mezralarından müteşekkildir.(a)
2-Buğaln Tatar Cemaati : Kızılca-in kışlağı ile Yenice mezrasında meskun olanlardır.
3-Sarı İbrahim Veled-i Alişar Cemaati : Derepır kışlağında meskundur.
4-Sarum Hacıln Cemaati : Gökçe-emir mezrasında Dulkadirlu yörüklerinin meskunudur.
5-İviz Haculu Cemaati : Yertan-bükü ve kışlağı ve Gelbolas mezrasında oturanlardır.
6-Bölük Ali Cemaati : 1500 yıllarında İviz Haculuya tabi olup buraya yeni gelen cemaattir.
7-Ali Bey Haculu Cemaati : Karataş nahiyesindeki Boran kışlağında meskun idiler.(b)
8-Evlad-ı Cumailer Cemaati : Kızılviran ve Karakilisa mezralarında meskun idiler.
9-Dervişan Cemaati : Karakilisa ve Arapkir kışlağında meskun olan bu cemaat ilk zamanlar Gömezoğlu diye kaydedilmiştir.
10-Bezircilü Cemaati : Boran ve Sürtme kışlağında meskın idiler.(c)
11-Küana(?) Öküz Cemaati : Avşar ve Baş mezarlarında oturarak Beazircilü cemaatine tabi olmuşlardır.
12-Çanaklu Cemaati : Boran mezraında meskun olan cemaattir.
13-Şar ve Halid Bahadır Cemaati : Viranşehir mezrasında meskundur.(d)
14-Ali hacılu Cemaati : Kuyucak mezraında meskundur.
15-Evlad-ı Mukbil Cemaati : Bostan mezraında meskun olup Mahya nahiyesi yörüklerinden Sarum Hacılu cemaatine katılmışlardır.
16-Süleyman Kedhüda Cemaati : Garipşalu yörüklerinden olan cemaat Gökçe-emir ve Tepesi dölek mezraında meskundur.(e)
17-Hüseyin Hacı Cemaati : Garipşalu yörüklerinden olan cemaat Gökçe-emir ve Tepesi dölek mezraında meskun idiler.
18-Omuzu Gürçlü Cemaati : Omuzu Gürçlü mezraında meskundurlar.
19-Evlad-ı Sefelü Cemaati : Güllü(f)-İmamlı (g) mezraında meskun idiler.
20-Karalar-Beyi Cemaati : Çublu Kışlağı ve Tebecik kışlağında meskun idiler.
21-Sofu Cemaati : Çublu yörüklerinden olup Hisartepe kışlağında meskun idiler.
22-Evlad Mahan Cemaati : İkiyüzlü mezraında meskun olan cemaattir.
23-Tacirlü Cemaati : Çublu yörüklerinden olup Sakal tutan, Tepecik ve Viranşehir mezralaında meskun idiler.
24-Sima-Nigah Cemaati : Sima-Nigah kışlağında meskun olan cemaattir.
25-Silopu Cemaati : Viranşehir kışlağında meskun olan cemaattir.
(a-) Kızılviran : Bugünkü Kızılören kasabasıdır.
(b-) İncesuyun Ali Boran Dİye adlandırılan mevkiidir.
(c-) Sürtme : Bugün İncesu yun Subaşı Köyüne bağlı mahallesidir.
(d-) Viranşehir : Bugün İncesu ya bağlı Örenşehir köyüdür.
(e-) Garippaşa : Bugün İncesu’yun Garipçe mahallesidir.
(f-) Güllü : Bugün İncesu’yun Küllü köyüdür.
(g-) İmanılı : Bugün İncesu İlçesinin Çardaklı köyüne bağlı İmamlı mahallesidir.
1500 yıllardan sonra İncesu da, sıraladığımız bu cemaatlerle birlikte, başka cemaatlerin de gelip çok eskiden beri gayrimüslimlerin de yaşadığı bu çevreye yerleştiklerini görüyoruz. Bu cemaatlerin lakaplarına göre tesbit edilmiş olanları şunlardır:
Orçanlar : Orçanlı - Maraş eyaletinden
Bayatlar : Bayatlı-Ankara-Bağdat-Erzurum
Karakoyunlular : Yürakani
Diğerleri : Türkmen taifesindendir
Bu toplulukların gittikçe büyümesinden sonra İncesu’da 6 Rum, 5 Türk mahallesinin oluştuğunu görüyoruz.
Bu mahalleler şunlardır :
TÜRK MAHALLELER RUM MAHALLELER
Bulgurcu Salanta
Camii Kebir Orta Mahalle
Yarım Mahalle Kilise Mahallesi
Karakoyunlu Tırhanlı (Niğde’den)
Sada (Aygaozma)(Develi’den)
Moln(Molu köyünden)
Bu mahallelerden müteşekkil kasaba Bağdat İpek Yolu üzerinde bulunmaktadır. Ticari açıdan merkezi bir önemi haizdir. Çevresi gür ve geniş ormanlarla kaplıdır. Bu özellikleriyle bölgede cazibe merkezi haline gelen kasaba (bir rivayete göre) sık sık eşkiya çetelerinin saldırılarına maruz kalıyor, halk bu eşkiyalar tarafından taciz ediliyordu. Bu durum zamanın padişahına iletildi. Şikayetin önlenmesi ve halkın huzurunun sağlanması için padişah IV. Mehmet, daha sonra Sadrazam olan Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’yı İncesu2ya gönderir. Bu, Kara Mustafa Paşa’nın İncesu’ya gelişiyle ilgili yaygın olan bir rivayettir. Kara Mustafa Paşa’nın aynı yere gelişiyle ilgili ikinci bir rivayet de şöyledir: Mustafa Paşa gençliğinde Fazıl Ahmet Paşa ile Halep’e okumaya gider. Daha sonra dönüşte İncesu’da kalırlar. Bugün “Damardu” diye tabir edilen (Mezarlığın üstünde) Sinan Köyü’nde konaklarlar. Daha sonra, vezir-i azam olan Kara Mustafa Paşa’yı çok etkileyen bir olay olmuştur ki İncesu’yu unutamamıştır. Rivayetin devamına göre :
1-Paşa nın kaldığı hanı eşkiyalar basar. ” Bu zor durumdan kurtulursam buraya iyi bir yerleşim yeri oluşturayım” der.
2-Rüyasında gökyüzündeki yıldızların hep omuzlarına düşmüş, ay boynuna takılmıştır. Burada rüyayı yorumlatır. İleride yıldızlardan dolayı büyük adam olacağı, ay içinde çok kötü durumla karşılaşacağı belirtilir.
Neticede 1660 da İncesu’ya gelen Kara Mustafa Paşa buraya Kervansaray, camii, medrese, hamam, çeşme, fırın, dükkanlar ve su yollarından müteşekkil büyük bir kümliye yaptırır.
Böylece yöre, eşkiya saldırılarına karşı kasabanın emniyetinin sağlanması için, doğu yönü yani Kayseri cephesi Kervansaray a bağlı sur şeklindeki duvarla kapatılır. Ayrıca yerleşim vadisinin önemli giriş yerleri olan güneyindeki Derbent geçidi, güney batısındaki, Derebağı vadisinin ağzı kontrol altına alınınca yerleşim merkezinin emniyeti tamamen sağlanmış olur.
Yukarıdaki adı geçen külliyatın inşasında Erciyes’in yamaçlarında meskun Sürtme, Kızılviran, Karataş, Bezirci öreni, Çukurkışla ahalilerinden ve İncesu’yla Hamurcu Köyü arasında yol üzerindeki Erbek(Erbağ) deresi çevresinde bulunan inlerde yaşayan insanlardan istifade edilmiştir. İnşaatın tamamlanmasından sonra yukarda adı geçen yerleşim alanlarında yaşayan bir çok aile buraya gelip yerleşme imkanı bulmuştur.
Başka bir rivayete göre; Anadolu’da Abaza Hasan Paşa, Osmanlı Devletine karşı isyan etmiş olduğundan, bu isyanın bastırılmasına o zaman Kaymakam bulunan Kara Mustafa Paşa memur edilmiştir. Emrine verilen büyük bir ordu ile İstanbul’dan Anadolu’ya hareketle bugünkü İncesu Kazası mevkiinin doğu yönünde ve halen hükümet binasının bulunduğu yerde konaklamıştır.
Önü kışa rastladığı ve isyan hareketinin de genişlemiş bulunması hasebiyle, isyanı kısa bir zamanda bastırmak mümkün olamayacağından Ordu’nun kışlaması için bir kışlaya ihtiyaç olduğunu düşünen Kara Mustafa Paşa, çevresi ve ön kısmı dar bir geçit halinde olan bu mevkiye yerleşmeyi düşünmüştür. Çevre, bir kaleyi andırdığı için burada gereken tesislerin yapımına, elde bulunan büyük ordudan işçi ve usta cihetinden faydalanarak derhal başlanmıştır. İlk fırsatta han yapılmak üzere ilerde yerleşme merkezi olabileceği düşünülerek bir topluluk için şart olan hamamı Cami, Çarşı ve Medrese’yi yaptırmıştır.
“Bu mevkinin, yol üzerinde bir konak mahalli olması ve ticarete olan istidadı sayesinde kısa zamanda civar köylerden gelip yerleşen halk, İncesu’nun ilk sakinlerinin esas kısmını teşkil etmiştir. Bundan sonra Karakoyunlu mahallesinde (Karakoyunlu Obası) yerleşmiş ve nüfusu artmaya başlamıştır. Kazaya, içerisinden akan derenin adına nisbetle (İncesu) denmiştir.
İncesu’nun Karataş Nahiyesie bağlı bir köy olarak kurulmuş olduğuna dair (Kayseri Mahkemesindeki bir dosyada) delil vardır. Paşa bunun dışında, P.Lucas, Charles Texier, Albert Gabriel gibi seyyah ve tarihçilerin İncesu’dan geçerken gördükleri kale, harabe, mağara ve mezarlar hakkında kısa malumatları vardır.
1568-1641 yılları arasında muhtelif zamanlarda Kayseri, Karaman eyaletine bağlı sancaklardan biridir. XVIII. yy.da da Karaman eyaletine bağlı olan Kayseri sancağı, ilk defa XIX. yy ortalarında (1856-1857) Karaman eyaletinden ayrılarak Bozok eyaletine bağlanmıştır. Bu tarihte İncesu, Kayseri sancağına bağlı 6 büyük nahiyeden (İncesu, Sarıoğlan, Develi, Karahisar, Zamantı, Kustere) biridir.
1876 senesinde Ankara vilayetine bağlanan Kayseri sancağının 3 büyük kazasından birisi İncesu’dur. İncesu’ya ilk atanan kaymakam ise Asaf Bey’dir. Belediye başkanlığına ilk defa 1901 yılında Hacı İmamoğlu Şemii Efendi seçilmiştir. 1901 yılında İncesu’yun kazalık ünvanı padişah tarafından kaldırılmış, 1905 yılında tekrar “kazalık” verilmiştir. 1908 tarihinde Ankara’ya tabi olan Kayseri sancağı bu dönemde müstakil mutasarruflıktan 1923 de il olmuştur.
TARİHİ ESERLER: Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın burada yaptırdığı kervansaray,han ve hamam önemli bir tarihi eserdir. İlçe arazisinin kuzey ucunda bulunan ve Kızılırmak üzerinde Mimar Sinan tarafından yapılan Tekgöz Köprüsü'de sözü edilmesi gereken bir başka kıymetli eserdir. İlçede bunlardan başka çeşitli camiler de önemli eserlerdendir.
Coğrafi Yapı:
İncesu Kayseri’nin güneybatısında, Kayseri-Niğde Devlet Karayolu üzerinde Kayseri’ye 30 km. uzaklıkta olup, 1150 rakımlıdır. Yüzölçümü 872 km2 dir. İlçe’den geçen İncesu deresi Aksu Bağlarından doğmaktadır. İncesu ilçesi Erciyes’in kısmen güney ve güneybatı eteklerinde kurulmuştur. İlçenin batısında yer alan Tekke dağı 1800 m. yüksekliktedir. İlçenin kesin konumu 35o doğu boylamı, 38o kuzey enlemindedir. İlçe; kuzey ve doğuda il merkezi Kayseri, batıda Nevşehir ili Ürgüp ilçesi, güneydoğuda Develi ve güneybatıda Yeşilhisar ilçeleri tarafından sınırlandırılmıştır.
Çevresi dağlarla çevrili, denizden uzak ve deniz etkilerine kapalı olan ilçede yarı kurak karasal bir iklim egemendir. İlçede kış ayları soğuk ve kar yağışlıdır. En soğuk ay Ocak ve Şubat ayları olup, ortalama sıcaklık –20’nin üzerindedir. Yaz ayları kısa ama oldukça sıcak geçer. Yaz aylarında sıcaklık ortalaması 220’nin üzerindedir. Yıllık yağış ortalama 300 ile 400 mm’dir. İlçenin güneydoğusu yani Erciyes Dağı ile güneybatısındaki Tekke Dağı eteklerinde az miktarda ormanlık alanlar mevcuttur. İlçede mera vasıflı 49.620 hektar arazi mevcut olup, meralar yeterlidir.
ARAZİ DAĞILIMI
• Sulu tarım alanları : 4767 hektar
• kuru tarım alanları : 2330 hektar
• bağ arazisi : 4400 hektar
• mera arazisi :34780 hektar
• çayir arazisi : 1548 hektar
• orman arazisi : 5658 hektar
• yerleşim alanlari : 1301 hektar
• toplam arazi miktari : 78195 hektar
İdari Yapı:
İncesu ilçesi idari açıdan Kayseri İline bağlıdır. Merkez ile Kızılören ve Süksün’de belediye teşkilatı bulunmaktadır. (23.07.2004 tarih ve 25531 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu gereğince İncesu İlçesi merkez ilçe olmuş ve 4 köy mahalleye dönüşmüştür. Bu köyler Dokuzpınar, Sarıkürklü, Örenşehir, Çardaklı). Şu anda İlçenin 9 köyü vardır.
2000 Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre İncesu’nun toplam nüfusu 22.616’dır. İlçe nüfusunun 8.511’i şehirde 14.105’i köylerde yaşamaktadır. İncesu ilçesi kentsel nüfus artış hızı Kayseri İl merkezinden düşüktür. İlçeye doğu illerimizden, özellikle Ağrı ilinden göç olmaktadır. Yıllık nüfus artış hızı şehir merkezinde binde 7.99, köylerde ise 0.28 olup, toplamda ise 3.11 nüfus artışı görülmektedir.
*Belde ve Köyler
*Kızılören Kasabası
*Süksün Kasabası
*******
*Garipçe Köyü
*Hamurcu Köyü
*Küllü
*Karahöyük Köyü
*Saraycık Köyü
*Subaşı Köyü
*Şeyhşaban Köyü
*Tahirini
*Üçkuyu Köyü
*Dokuzpınar Köyü
*Bulgurcu
Ulaşım:
İncesu İlçesine her 30 dakikada bir Büyükşehir Belediyesine bağlı otbüslerle ulaşım sağlanmaktadır. Otobüsler Kiçikapı mevkiinden hareket etmektedir.
Ekonomik Yapı:
İncesu bir tarım ilçesidir. Ekilebilen arazi taşlı ve verimsiz olduğundan, tarımla uğraşan kesim ancak kendini geçindirebilecek gelir elde etmektedir. Buna rağmen ilçede çalışan nüfusun % 75’i tarımla uğraşmaktadır. Hane başına düşen ortalama toprak 62 dekar dolayındadır. Veraset yoluyla mülkiyetin parçalanmış olması tarımsal üretimde verimliliği engellemektedir. İlçede sıra ile ticari amaçlı üzüm (ilçe merkezi, Garipçe, Hamurcu, Süksün, Saraycık) buğday, arpa, çavdar, pancar (ilçe merkezi, Süksün ) ayçiçeği (Süksün) ve çeşitli sebzeler yetiştirilmektedir. Yıllık 5.000 ton üzüm, 25.000 ton buğday, 5.250 ton arpa, 1.500 ton çavdar, 10.000 ton şeker pancarı, 4.500 ton karpuz, 700 ton domates, 395 ton kavun, 300 ton kabak, 300 ton patlıcan, 160 ton taze soğan, 107 ton salatalık, 70 ton sivri biber, 12 ton taze fasulye üretimi gerçekleştirilmektedir. İlçede bağcılık önem arz etmekte, bunun yanında hane halkının ihtiyacını karşılamak için sebze üretimi de yapılmaktadır. Tarım sektöründe hayvancılığın önemi büyüktür. Hayvancılık sadece hane halkının ihtiyacını gidermek için değil aynı zamanda ticari amaçla yapılmaktadır. İlçede toplam 6.060 sığır ve manda, 37.000 koyun ve keçi mevcuttur. Buna göre günlük süt verimi 7 ton civarındadır. Büyük ve küçükbaş hayvancılık yapanlar mart, nisan aylarında çevre köylerden alınarak beslenen hayvanları yetiştirip satmaktadırlar. Hayvansal üretim olan peynir, yoğurt, yağ ve yapağı Kayseri ve Ürgüp’te pazarlanmaktadır.
İlçede sanayi gelişme sürecine girmiştir. 2. Organize Sanayi Bölgesi bu ilçe sınırları içerisinde kurulmuş ve İncesu Organize Sanayi Bölgesi adını almıştır. Bu bölgede arsa tahsisleri başlamıştır.
İlçe sınırları içerisinde Taksan Fabrikası (özelleştirildi ve Mıhçıoğlu AŞ.tarafında alındı.), Çinkur Fabrikası (özelleştirildi ve İpek Mobilya AŞ.tarafından alındı.), Karsu Fabrikası (800 işçisiyle iplik üretmektedir.), Targıt Fabrikası (meyve konsantresi üretmektedir.), Erciyes Gaz ve Aygaz dolum tesisleri, Alfapen PVC Fabrikası ilçe sınırları içerisinde üretimde bulunmaktadır.
Sosyal Yapı:
1991 yılında ilk defa üzüm festivali düzenlenmiş ve bu festival geleneksel hale getirilerek her yıl eylül ayının ilk cumartesi gününde yapılmaktadır. İlçede sinema ve tiyatro faaliyetleri mevcut değildir. Sosyal hareketliliği okulların düzenlediği müsamere ve sergiler ile halkın düğünleri sağlamaktadır. Mevcut 12 adet kahvehane genelde halkın vakit geçirdiği yerlerdir. Öğretmenevi lokali de memurların bir arada bulundukları yerlerdendir. Eğlence yeri olarak Lake Land turistik tesisleri bulunmaktadır. Kara Mustafa Paşa Külliyesinin onarılarak ve belirli düzenlemeler yapılarak çeşitli sosyal etkinliklere müsait hale getirilip halkın gidip gelebileceği yerler haline getirilmesinin yararlı olacağı düşünülmektedir. İlçenin yerli halkı büyükşehirlere göç etmektedir. Doğu illeri başta olmak üzere özellikle Ağrı ilinden ilçemize göç olmaktadır. Bu nedenle azda olsa ilçe nüfusu artmaktadır.
Kayseri Valiliği ve İncesu Kaymakamlığı Sitelerinden Alınmıştır
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder