BÜNYAN’A KİM NEREDEN GELDİ?
Bünyan 11. yüzyılda Anadolu’ya ayak basan Oğuz Türkleri’nin ilk yerleşim yerlerindendir. Oğuz Toplulukları bu bölgeye geldiklerinde, bölge eski Anadolu halkları ile meskun idi. Bünyan’ın yerleşim yeri de Koramaz dağı eteklerindeydi. Koramaz Dağı’nın eteklerinde yerleşim yerinin ilk adı Kapodokya dilinde “Korama” idi. Helen döneminde bu kelimenin sonuna bir “s” takısı getirilerek “koramas” şekline dönüşmüştür. Bu kelimenin Kapodokya dilindeki anlamı “Yüce Ana tanrıçanın halkı demektir”
Türkler yöreye yerleştikleri zaman Koramaz isminin yerine Türkmenler’in oymak isimlerinden olan Sarımsaklu ismini bölgenin adı olarak verdiler. Tarihi Kaynaklara göre Bünyan’a yerleşenler “Taife-i Yörükkan” olarak isimlendirilen “Sarımsaklı Türkmenleri” dir Sarımsaklı yörüklerinin ülkemizde bulundukları yerler şöyledir.
1-Kayseri Sancağı
2-Kayseri sancağı Kutmar Kazası
3-Canik Sancağı, Samsun Kazası
4-Paşa sancağı Siroz Kazası
Türkçe’de –lı / -lu eki Türkmen boylarının oymak isimlerini meydana getirir. Yöremizde bu ekle yapılmış Türkmen boylarının isimlerini taşıyan sülale isimleri ve köy adları oldukça çoktur.
Tekelü Türkmeni (B. Tuzhisar)
Süleymanlı Türkmeni (Zerezek /Akmescit)
Süksünlü Türkmeni (Süksün)
Alaaddinlü Türmeni (B. Tuzhisar)
Kayı Boyu (Karakaya)
Dulkadirli Türkmeni (Zek / Ekinciler, B. Bürüngüz)
Danişmendlü Türkmeni ((Karacaören , B.Bürüngüz)
İbrahim Hacılu Türkmeni (Koyunabdal)
Toramanlu Türkmeni (Gergeme)
Yağmurbeyli Türkmeni (Yağmurbeyli)
Karahıdırlı Türkmeni (Karahıdır)
Kösehacılı Türkmeni (Kösehacılı)
Danişmendli Türkmeni (Karacaören)
Büğdüz Boyu (B. Bürüngüz)
Ağaçeri Türkmeni (Ağcalı)
Hazar Türkleri (Hazarşah)
Sınırboyu Türkmeni (Elbaşı)
Çavundur Türkmeni (Samağar)
Koramaz ismi, Bünyan’ın Kayseri yönünde bulunan dağ silsilesinin adı olarak günümüze ulaşmış Sarımsaklı ismi de Bünyan’dan doğan Sarımsaklı suyunun adı olarak devam etmektedir. 1895 yılında Sarımsaklı ismi Bünyan-ı Hamid’ e çevrilir. Sultan II. Abdulhamit’in tahttan indirilmesiyle adı Bünyan olarak Kalır.
Bünyan’ın yerli ahalisi Anadolu’ya ilk yerleşen Oğuz topluluklarındandır. Bunun en güzel örneği, T.B.M.M.’de I. Devre mebusluğu yapmış olan Müderris Alim Efendi’nin sülalesine ait seceredir. 1071 Malazgirt Savaşından sonra Anadolu içlerine giren alperenler, fethettikleri yerlerde islamiyeti yaymak ve öğretmekle de görevliydiler. Alim Efendi’nin dip dedeleri, Horasan’dan hareketle Anadolu’nun bir çok şehir, kasaba ve köylerinde din öğretimi yaptıktan sonra iki kardeş Bünyan’a gelmişlerdir. Osman Fakı Bünyan’a yerleşmiş, Mustafa Ağa ise Kayseri’ye yerleşmiştir. Mustafa Ağa ve Osman Fakı’dan günümüze kadar gelen bir söz vardır. “Osman Fakı geldi de amentü çıkardı” sözü halen kullanılmaktadır. Bu söz Türkler arasında Müslümanlığın pekiştirilmeye çalışıldığı dönemleri hatıra getirir ki, bu dfa 11. Ve 12. Veya 13. Yüzyıllardan kalma olabileceğini gösterir.
Bünyan’daki soy lakapları bu çerçevede bu ilk göçün ve diğer zamanlarda meydana gelmiş olan göçlerin izlerini taşır.
1-Horasanlıoğulları (Horasan)
2-İmirzeoğulları (16. Yüzylıda bu sülaleye ait ve İsa İmirze bey’in sahip olduğu büyükçe bir çiftliğin varlığını tahrir defterleri göstermektedir.)
3-Curalar (Türklerin milli sazlarından cura)
4-Börkler (Türklerin milli başlıklarından biri)
5-Veziroğulları (Tomarza’nın Zelfin köyünden göçen Avşar boyunun toygun guruplarından olan Veziroğulları oymağının uzantısı)
6-Tecirler (Türkmen oymaklarından )
7-Tülekler (Selçuklu Türkmenlerinden)
8-Artukoğulları (Artuklu Beyliği)
9-Kamanlar ( Türkmen Oymaklarından)
10- Karamanoğulları (Doğanlar mahallesine 16. Yüzyıldaki Karamanlı Türklerinin göçünden)
11-Bağdatoğulları (Bağdattan göçen Bayat Türkmenlerinden bir sülale. Bünyan kilimlerindeki Bayat boyu damgası da dikkat çekicidir.)
12-Salgumalılar ((Salguma köyünden olan göç neticesinde)
13-Avanoğulları (Koman-Kıpçak Türklerinin oymak isimlerinden.)
14-Afşaroğlu, Afşarmantıoğlu: (Avşar boyundan. Belki de Faruk Sümer’in 16. Yüzyılda Koramaz nahiyesine bağlı gösterdiği Avşar isimli köyün Sarımsaklı’ya göçmesi sonucu)
15-Ceplioğlu (Çepniler (?))
16-Karaoğlu (Karalar, Türkmen taifesinden)
17-Mardinlioğlu (Mardinden göç neticesinde)
18-Sarıoğlu (Sarılar, Türkmen taifesinden)
19-Tataroğlu (Tatarlatr)
20-Türkmenoğlu (Oğuz – Türkmen)
21-Maraşlıoğlu (Maraş’tan göç neticesinde)
22-Bürüngüzlüoğlu (Bürüngüz köyünden göç neticesinde)
23-Sadiler (16. Yüzyılda Bünyan’da mülk sahibi olan Sadi bey’in adından geliyor)
Türkistan’dan göç eden Bünyan’ın yerlileri, içlerine Türk topluluklarından göçler almışlardır. Bunu yukarıdaki tablo en iyi şekilde izah etmektedir.
Kaynak: S. Burhanettin Akbaş. Bünyan ve Yöresi Halk Edebiyatı Folklor ve Etnografyası Kayseri 1994
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder