Bağlama Üstadı ve Bestekar
Adnan Türköz, 1925 yılında Bünyan’da doğmuştur Babası Zabit Katibi Mehmet Efendi, annesi ise Akkadın Hala’dır. Bağlamaya olan merakı on beş yaslarında başlamıştır. Özellikle düğünlerde ve Bünyan bağ ve bahçelerinde bağlama çalanlara eslik etmeye başlamıştır.
Adnan Türköz, bu dönemi Erciyes dergisinde söyle dile getirmiştir:
-On altı yaşında iken mahallemiz kızlarından şimdiki esim Fatma’ya aşık oldum. Bu arada babama baskı yaparak
-Ya bana saz ya da kız alin dedim.
Baktılar ki saz, kızdan daha ucuz. Bana yedi liraya bir saz aldılar. Ben de sevgilimin aşkı ile çala çala sazı ilerlettim. On yedi yaşına gelince tutturdum:
-Saz, yanına kız istiyor. İlle de Fatma’yı bana alacaksınız dedim.
Babamın mali durumu hiç de iyi olmadığı halde ısrarım karşısında beni 26 Şubat 1942’de Fatma ile evlendirdi.
Adnan Türköz’ün Aşık Harbi mahlasıyla söylediği birçok türkünün konusu kıymetli eşi Fatma Hanım’la ilgilidir ve ona duyduğu sevgiyi dile getirmektedir. “Fatmam” isimli türküsünde şairin on yedi yaşındaki bu olayları hikaye ettiği görülmektedir:
“Aman Fatmam kalk gidelim
İdareyi yak gidelim
Emmin dayın ayırmadan
Etrafına bak gidelim”
“Dama attım deynekleri” türküsünde de yine “Komsu kızı sevenin yüreğinde yağ olur mu” diyerek, hayatının bu bölümünü dile getirir.
1944 yılında askere giden şairimiz, askerde notayı öğrenerek Adana, Eskişehir ve Erzincan ordu bandolarında kornet çalmıştır. Askerlik dönüşü, Bünyan Cezaevi Memurluğu, daha sonra da Kayseri Sümerbank Fabrikasında laboluk yapmıstır.
Sairin hayatinda bu dönem, sazını ilerlettigi ve Halk Evleri Saz Toplulugu ile konserlere çıkmaya basladıgı dönemdir. (1948)
Şairin en büyük arzusu, TRT kadrolarında radyo sanatçısı olarak görev almaktır. Istanbul’a gider ve Anadolu Bölge Sanatkarlığı imtihanına girer. Bu sinavı kazanır ve uzun yıllar Istanbul Radyosunda çalısır. İstanbul Belediye Konservatuarı saz topluluğuna girer, daha sonra da bu toplulukta hocalık yapacaktır.
1974 yılında emekli olan saz üstadı Adnan Türköz, 1982 yılında vefat etmistir.
Birçok Bünyan türküsünü ve halay havasını TRT ve konservatuar repertuarlarına kazandıran kişi olmustur. Aşık Harbi mahlasıyla söylediği türküler yurt çapında meşhur olmuştur ve plakları yapılmıstır.
Aşık Harbi’nin derlenmesinde kaynak kişi olarak büyük emekler harcadığı türküler arasinda sunlar vardir:
Bahçası Daşlı Şerifim
Bünyan Halayı
Bünyan Cirit Havası
Dağdan Yuvarlandı Gayalarımız
Dama Attım Deynekleri
Kadifeli Yastık
Kayalar Kayalar
Karşıda Harar Durur (Sıktırma Halayı)
Oduncular Dağdan Odun İndirir
Bünyan Omuz Halayı
Sevdiğim Üstüne Dört Libas Geymiş
Bünyan Sinsin Halayı
Bünyan Üçayak Halayı
Kaynaklar:
Kazim Yedekçioğlu, “Bünyanli Harbi”, Erciyes, Sayi: 3-4, Kayseri, 1978
S.Burhanettin Akbas, “Bünyan’da Yetişen Halk Şairleri: Aşık Harbi”, Erciyes, sayı:167, Kayseri, 1991
Mansur Kaymak, Erciyes Yöresi Halk Türküleri ve Ezgileri Bibiliyoğrafyası, Kayseri, 1991
Aşık harbi’den bir koşuk:
Ne var bunda darılacak
Aşkım yalan fal değildir
Benim gönlüm kırılacak
Bir incecik dal değildir
Avuçlasan tutamazsın
Asla hile katamazsın
Kilo kilo satamazsın
Satılacak mal değildir
Sırma saçın destelensin
Bana sarki bestelensin
Gelemezse postalansın
Çekilecek hal değildir
Su degildir içemezsin
Köprü sanır geçemezsin
Metre metre biçemezsin
Bedestende sal değildir
Pay edilmez ele kalan
İflah olmaz aski bulan
Misafire ikram olan
Pazardaki mal değildir
Yenilecek aş değildir
Giyilecek kumaş değildir
Aşık Harbi’yi taş sanma
O kadar da lal değildir
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder